Over minimumtarieven, richtlijnen en vrijheid van handelen

vrijdag 9 mei 2025

Steeds weer komt het naar boven; minimumtarieven of honorariumrichtlijnen voor autonome zelfstandig werkende kunstenaars. Er wordt dan steevast voorbijgegaan aan het feit dat kunstenaars ondernemers zijn die zelf de prijzen voor hun kunstwerken en hun uurtarieven bepalen. Al die -met de beste bedoelingen- vastgestelde en zo hier en daar afgesproken tarieven geven het idee van een zekere houvast, maar zijn het niet. Het werkt als kilometervergoedingen; de laagste prijs wordt standaard. En het zijn veelal tarieven die gebaseerd zijn op het minimumloon van iemand in loondienst.

Er komt al een minimum voor zelfstandigen

Er wordt gewerkt aan een wettelijk minimumuurtarief dat zelfstandigen in rekening moeten brengen. Is het in rekening te brengen uurtarief lager, dan kan de zzp’er loondienstverband opeisen. De opdrachtgever moet dan bewijzen dat er geen sprake is van loondienst. De regeling wordt ook wel het ‘rechtsvermoeden’ genoemd. Het minimum waaraan wordt gedacht ligt zo rond de 35 euro per uur. Dit gaat overigens alleen op als je betaald wordt per uur en niet voor de verkoop van kunst via galerie, musea of eigen atelier.

Tarief geen vast gegeven!

Een tarief, of een prijs is geen natuurverschijnsel. Het is ook niet wettelijk vastgelegd. Iedere ondernemer, ook iedere kunstenaar is vrij om te vragen wat hij of zij wil. Dat onderhandelen hoort bij de vaardigheden van een ondernemer/kunstenaar. En als je dat zelf niet wil of denkt niet te kunnen, schakel dan iemand anders in. Iemand die dat onderhandelen doet voor jou. Een zaakwaarnemer. 

Iedere kunstenaar zelfde tarief?

Vaste tarieven of vaste prijzen voor kunst en kunstenaars bestaan er gelukkig niet. Ondanks dat er hier en daar pogingen worden gedaan om voor te doen alsof dat wel het geval is. Als je van een museum of welke andere opdrachtgever een voorstel krijgt voor een tarief, uurvergoeding of welke vergoeding dan ook waarbij wordt verwezen naar zogenaamde ‘vastgestelde tarieven’, weet dan dat het voorgestelde niets meer en minder is dan een minimum tarief en een startpunt van onderhandeling.

Macht en NEE zeggen

Door een groter aanbod dan afname en door een grote concurrentie ontstaat er een vorm van macht bij de opdrachtgever. Daar moeten we rekening mee houden, maar het mag niet betekenen dat je als kunstenaar/opdrachtnemer maar met alles genoegen moet nemen. Je kunt onderhandelen en zelf je eisen stellen. En je kunt als laatste middel altijd NEE zeggen. Wees je bewust van je waarde. In deze moet ik altijd denken aan een tekst op de steen bij Warns in Friesland: 'Leaver dea as slaef’.