COLUMN Het Europa-effect van het btw-tarief

woensdag 27 november 2024

Die vermaledijde verhoging van de btw op sport, boeken, kunst en cultuur die in het inmiddels aangenomen belastingplan staat, gaat waarschijnlijk niet door. De maatregel zal worden aangenomen, maar met de belofte om het in de lente weer terug te draaien. Het is een zogenaamd ‘herenakkoord’ tussen de minister en de Tweede Kamer. Er gaat met man en macht gezocht worden naar dekking: 2,3 miljard euro moet worden gevonden.

Op zoek naar 1,2 miljard

Daar kan overigens al 1,1 miljard van af gehaald worden door de btw-verhoging op logies (hotelovernachtingen) wel naar 21% BTW te brengen. We moeten dus nog op zoek naar 1,2 miljard. Als we nou allemaal helpen zoeken, dan kunnen we het vinden. Oud-staatsecretaris Vijlbrief van D66 had het idee om op alle ongezonde dingen zoals suiker, alcohol, roken en wat al niet meer een belasting te heffen en om de bestaande belastingen (eventueel tijdelijk) te verhogen. Volgens onze minister van financiën Heinen zou dat lang niet genoeg opleveren. Voor wat roken, alcohol en tanken zijn er bovendien ongewenste grenseffecten. Mensen die willen roken en drinken halen dan rookwaar, wijn en bier over de grens en tanken daar tegelijkertijd ook nog even. Het zou dus volgens hem te weinig of niks opleveren en de gezondheid nog steeds geen deugd doen.

Alternatieven

Het Cultuurnetwerk van GroenLinks/PvdA heeft ook een aantal ideeën voor dekking gelanceerd. De verbreding van de A27 stoppen en het alternatief Ring Utrecht uitvoeren, de vennootschapsbelasting verhogen met 0,92%, een dubbeltje accijns op de benzine er bij, afschaffen van een aantal fossiele subsidies, aanpakken van zorgcriminelen en geld naar voren halen wat overal op de plank is blijven liggen. Alleen dat laatste zou al 11 miljard per jaar kunnen opleveren in de komende twee jaar omdat er gedacht wordt dat dat bedrag de komende jaren ‘op de plank' blijft liggen. Allemaal voorstellen die het onderzoeken waard zijn en misschien liggen er ook nog her en der ‘potjes’ die nooit gebruikt zijn.

Europa-effect op kunst en cultuur

Minister Heinen had het over het grenseffect bij rookwaar, tanken, bier en wijn. Klopt. Maar waar ik niemand over hoor is het Europa-effect. Vooral kunst en cultuur heeft hier last van, maar kan hier ook van profiteren. Er is immers vrij verkeer van mensen, goederen en diensten binnen de EU. Dat betekent dat je kunst en alle andere cultuurgoederen en diensten kunt aanbieden in alle lidstaten, zonder ingewikkelde douaneformaliteiten. Er mag dan namelijk met de btw van het land van levering (i.p.v. herkomst) worden gerekend. 

Verkoop jij als kunstenaar bijvoorbeeld een schilderij, beeld of welk ander kunstwerk dan ook in Duitsland dan mag je de in Duitsland geldende btw rekenen en dat is op dit moment 7%. In België is het 6% en in Frankrijk 5,5%. 

One Stop Shop

De buitenlandse btw kun je via een regeling (OSS; One StopShop) afdragen in Nederland en dan zorgt de Nederlandse belastingdienst dat het btw-geld in Duitsland terecht komt. Prachtig geregeld voor kunstenaars die (veel) over de grens verkopen. Hebben wij geen last van verhogingen, mochten die er als nog komen, en kunnen we wel al onze kosten (waar 21% BTW op zit) in mindering brengen of terug vragen en hoeven we maar 7% BTW af te dragen als het land van verkoop Duitsland is. 

Zware slag

Een ander gevolg is echter dat we de kunst en cultuur in eigen land een zware slag toebrengen. Dat we de creatieve geesten die we meer dan nodig zijn het land uit jagen. Dat is een aanmerkelijk groter grenseffect dan een kratje bier bij de buren halen. Bovendien moet er steeds weer opnieuw worden gerekend want de beoogde meer opbrengsten van btw gaat er dan helemaal niet komen, de btw gaat het land uit.

Hogere btw, negatief financieel effect

Kortom er zijn allemaal redenen te bedenken waarom de BTW verhoging op sport, boeken, kunst en cultuur niet door moet gaan en er zijn genoeg mogelijkheden voor dekking, maar zoals zo vaak wordt veel te gemakkelijk voorbijgegaan aan de negatieve effecten op de lange termijn. De vlucht en teloorgang van initiatief en creativiteit die we broodnodig zijn om ons als klein land staande te houden in de steeds snellere wereld, kan desastreuze gevolgen hebben. Een kleine winst kan op den duur omslaan in een rampzalig scenario met grote verliezen, ook financieel. 

Onder het motto BOK* zoekt dekking willen we graag mee doen aan de landelijke zoekactie, maar we helpen nog liever met denken aan vernieuwing van al die ingewikkelde stelsels in de culturele sector. Laat het lage btw-tarief op kunst en cultuur in stand. Het is niet de verhoging van lasten die ons verder brengt, maar vernieuwing. 

Henk Hofstra

Voorzitter BOK Beroeps Organisatie Kunstenaars