Mediation voor kunstenaars

woensdag 8 november 2023

Rechtszaak of mediation / bemiddeling? Bij uit de hand lopende meningsverschillen stappen sommige partijen meteen naar de rechter. Er wordt een advocaat ingehuurd, de tegenpartij doet dat ook, er volgen juridische brieven heen en weer, dikke rekeningen…….en iedereen is overtuigd van het eigen gelijk.

En niet zelden zijn er na een uitspraak twee partijen ontevreden terwijl advocaten wel goede zaken hebben gedaan. Enkele voorbeelden:

Oorlogsmonument en persoonlijkheidsrechten

Conflicten kunnen in veel gevallen ook anders opgelost worden. Vooral in onze kunstsector maken we het te vaak mee dat de meeste meningsverschillen of onbedoelde vergissingen op een totaal andere en veel vriendelijker manier kunnen worden opgelost.

Neem het geval van het oorlogsmonument in Eindhoven, gemaakt door wijlen Paul Grégoire. Er waren plaquettes gemaakt met namen van verzetsstrijders en oorlogsslachtoffers. Deze waren rondom het beeld geplaatst en maakten tezamen met het beeld één monument. Per vergissing stonden er namen op van NSB’ers en anderen die er niet op thuis hoorden. Pépé Gregoire, de zoon van de maker (en lid van BOK) maakte bezwaar bij de gemeente Eindhoven. Dat bezwaar werd in eerste instantie weggewimpeld door de gemeente.

Eén briefwisseling en een telefoontje van BOK waren voldoende om de gemeente te laten inzien dat de plaquettes met de foute namen verwijderd moesten worden. Vóór de viering van Bevrijdingsdag van Eindhoven op 18 september 2023 heeft de gemeente inderdaad de foute namen verwijderd.

(Dit specifieke geval heeft te maken met persoonlijkheidsrecht. Regel dit! Er staat een voorgedrukt codicil op het ledengedeelte van de site).

Verzekeringskwestie

Tijdens een expositie is per ongeluk een kunstwerk vernield van een van onze leden. De expositieruimte was verzekerd, maar deze verzekeringsmaatschappij wilde de schade eerst verhalen bij de verzekering van de ver veroorzaker, een bezoeker van de expositie.

Vervolgens ontstond er een soort van ‘gevecht’ over wie de schade moet betalen en wie eindverantwoordelijk is. Dat kan maanden duren en ondertussen zit de kunstenaar met een beschadigd kunstwerk. De organisatie van de expositie krijgt een slechte naam omdat ze het niet snel genoeg kunnen afhandelen. En ondertussen zijn de twee verzekeringsmaatschappijen doodleuk met elkaar aan het corresponderen. 

BOK greep in. Brieven schrijven en blijven bellen. Niet één keer, niet twee keer, maar indien nodig tot ‘aan het gaatje’. BOK-medewerkers gingen vervolgens met alle partijen aan tafel zitten. In korte tijd werd er, met dank aan de organisatoren van de expositieruimte en uiteindelijk ook de verzekeraars, een oplossing gevonden werd waarbij de kunstenaar volledig schadeloos gesteld werd.

Exploitatierecht

Een van onze leden kreeg een geweldige opdracht van een grote landelijke vervoerder. Haar kunst en ontwerpen zouden de komende jaren op meerdere vervoersmiddelen worden aangebracht. Dat betekent dat duizenden mensen in aanraking zouden komen met zijn werk. Een geweldige opdracht, iets waar je vreselijk blij mee bent en trots op kan zijn.

In het contract van de opdrachtgever stond als tegenprestatie op het eerste gezicht een redelijk bedrag. Alles was netjes verwoord, maar wel op een manier waar je als kunstenaar eigenlijk geen genoegen mee moet nemen. Het zoet voor de opdrachtgever en, als er ook maar iets mis gaat, het zuur voor de kunstenaar. En er was helemaal geen rekening gehouden met een billijke vergoeding voor het exploitatierecht.

BOK werd ingeschakeld, er werden voorwaarden heen en weer gestuurd, een aantal keren zelfs. We kwamen er nog steeds niet helemaal uit. Een ‘zoom meeting’ bracht uitkomst. Samen met twee mensen van de opdrachtgever, waarvan er één jurist was, de kunstenaar en iemand van BOK, waren we er in één gesprek meteen al uit. De opdrachtgever begreep het belang van het exploitatierecht en de argumenten van BOK en kwam tot een prima voorstel richting kunstenaar. De afspraak werd vlak daarna schriftelijk bevestigd.

Plagiaat en identiteitsfraude 

BOK heeft haar leden via de nieuwsbrief vaak gewaarschuwd voor fraudeurs van bijvoorbeeld voorschotfraude, identiteitsfraude en cybercriminaliteit. Waarbij iemand zich voordoet als een geïnteresseerde kunstliefhebber, maar uiteindelijk geld (of crypto's) probeert te ontfutselen van beeldend kunstenaars. Niet zelden zijn er ook derden in het spel die van niets weten - hun namen worden misbruikt - of onbedoeld mee werken aan de fraude.

Het is voorgekomen dat een buitenlands platform digitale kunst te koop zette, terwijl de kunstenaar - zowel materieel als auteursrechtelijk eigenaar - van niets wist. Om dit vervolgens later bij toeval te ontdekken. Vanwege het digitale karakter en een partij die buiten de EU gevestigd is, was deze zaak juridische gezien niet zo eenvoudig en koos de kunstenaar er voor om ons als mediator in te schakelen, in plaats van meteen een advocaat. Met correspondentie hebben we deze zaak snel opgelost, naar tevredenheid van de kunstenaar.

Juridische helpdesk 

Uiteraard zijn wij er van bewust dat niet alles met mediation opgelost kan worden. Bij BOK hebben we daarom een juridische helpdesk waar je voor eerstelijns advies terecht kan. Daarnaast adviseren we onze leden ook om zich aan te sluiten bij auteursrechtenorganisatie Pictoright. ALs BOK-lid krijg je daar het eerste jaar 50% korting. 

Links: juridische helpdesk / onze pagina over Pictoright.

Disclaimer: aan bovengenoemde informatie en voorbeelden kunnen geen rechten worden ontleend.