Close the value gap – Een eerlijke vergoeding voor kunstenaars

dinsdag 31 mei 2022

Vergoeding voor het gebruik van afbeeldingen van professionele kunstenaars op online platforms.

Update Juli 2024
Met de campagne #eerlijkdelensocialmedia roept de Federatie Beeldrechten, mede opgericht door de Beroeps Organisatie Kunstenaars, social media-bedrijven op voor een eerlijke vergoeding voor kunstenaars e.a. beeldmakers. Auteursrechtenorganisatie Pictoright heeft Meta gedagvaard. Zittingsdag: 19 september bij de Rechtbank van Amsterdam.

Er is in 2019 een Europese wet aangenomen waarin vastgelegd is dat sociale media platforms afspraken moeten maken over en vergoedingen beschikbaar moeten stellen voor auteursrechtelijk beschermd materiaal. Pictoright en de beroepsorganisaties voor visuele makers waaronder BOK (Beroeps Organisatie Kunstenaars) doen sindsdien hun best om hiervoor regelingen te treffen.

Waar gaat het precies om?

Bij sociale media heb je vaak drie relevante partijen. Je hebt de gebruikers die onder andere foto’s en andere afbeeldingen delen, je hebt rechthebbenden op die foto’s en je hebt het platform. Uiteraard zijn veel foto’s zelfgemaakte privéfoto’s en voor zover er geen werken van anderen in voorkomen, vallen deze foto’s buiten de discussie. 
De beoogde regelingen met platforms hebben alleen betrekking op (professioneel) beeldmateriaal van rechthebbenden die door anderen worden gedeeld en gebruikt.

Wat is de 'value gap'?

Nu is het zo dat gebruikers van sociale media vaak ‘gratis’ gebruik kunnen maken van een platform en het platform anderzijds veel geld verdient met advertenties en verzamelde data. De rechthebbenden, zoals fotografen, kunstenaars en andere beeldmakers, ontvangen niets. Dit wordt de value gap genoemd. De nieuwe wet breekt hiermee en stelt dat platforms zich moeten inspannen om toestemming/licenties te verkrijgen van de rechthebbenden voor gebruik van auteursrechtelijk beschermde content op platforms.

Uploadfilter?

Er is veel ophef geweest over de mogelijke toepassing van een uploadfilter, waarmee wordt gesuggereerd dat bij toepassing van deze wet online platforms het onmogelijk zullen maken dat bepaalde werken worden gepost en gedeeld. Maar het is absoluut niet de intentie van Pictoright en de beroepsorganisaties om een uploadfilter te bewerkstelligen. Uitgangspunt is een eerlijke vergoeding voor de professionele makers van beeld dat gebruikt wordt op sociale media. Indien de platforms een redelijke vergoeding betalen zal er helemaal geen uploadfilter nodig zijn.

Stand van zaken

De onderhandelingen lopen. Pictoright voert sinds enige tijd gesprekken met een groot platform met als inzet een collectieve vergoeding voor het gebruik van professioneel beeld. Uiteindelijk wil Pictoright evenals BOK dat er een redelijke vergoeding voor de makers komt die een einde maakt aan de value gap.